مدیریت دامنه آی‌آر به‌عنوان بخشی کلیدی از زیرساخت هویتی آنلاین کسب‌وکارهای ایرانی، نیازمند درک کامل فرآیندهای فنی و حقوقی است که توسط مرکز ثبت دامنه‌های اینترنتی ایران (Ir) تعیین شده‌اند.
برخلاف دامنه‌های بین‌المللی که معمولاً از طریق نمایندگان خصوصی مدیریت می‌شوند، دامنه‌های .ir زیر نظر یک نهاد ملی اداره می‌شوند و هرگونه تغییر در مالکیت، تنظیمات فنی یا وضعیت دامنه باید به‌صورت رسمی و مرحله‌به‌مرحله انجام شود.
شناخت دقیق مراحل چرخه حیات دامنه، نحوه انتقال مالکیت، تنظیم DNS و مدیریت رابط‌ها، برای هر شخص حقیقی یا حقوقی که با فضای وب ایران سر و کار دارد، الزامی است. این مقاله با تمرکز بر استانداردهای فنی و به‌روزرسانی‌های سال ۱۴۰۴، راهنمای جامعی برای مدیریت صحیح و امن دامنه‌های آی‌آر ارائه می‌دهد.
آموزش کامل انتقال و تغییر مالکیت دامنه‌های .IR
انتقال مالکیت دامنه‌های ملی (.ir) دیگر فقط یک موضوع فنی نیست؛ بخشی از فرآیند حقوقی، دیجیتال و برندینگ شماست. چه قصد فروش دامنه‌ای را داشته باشید، چه بخواهید آن را به حساب دیگری منتقل کنید، یا حتی صرفاً مالکیت را به نام شرکتتان تغییر دهید، همه‌چیز باید از طریق سامانه رسمی ایرنیک انجام شود. در این راهنمای دقیق و به‌روز، گام‌به‌گام نحوه انتقال دامنه را برای هر دو طرف معامله، مالک فعلی و مالک جدید بررسی می‌کنیم تا در کوتاه‌ترین زمان، دامنه شما با کمترین اصطکاک حقوقی و فنی منتقل شود.
مرحله اول: اقدامات مالک فعلی دامنه
ورود به پنل ایرنیک
وارد سایت nic.ir شوید، با شناسه ایرنیک (NIC Handle) و رمز عبورتان لاگین کنید.
دسترسی به تنظیمات انتقال دامنه
از منوی بالا، وارد بخش «دامنه‌های من» شوید. دامنه‌ای که قصد واگذاری آن را دارید انتخاب کنید.
فعال‌سازی وضعیت «آزاد برای انتقال»
در صفحه اطلاعات دامنه، گزینه «انتقال (فروش) این دامنه» را کلیک کنید. اگر گزینه غیرفعال است، ابتدا باید آن را باز کنید. پس از باز کردن، دامنه در وضعیت “آزاد برای انتقال” قرار می‌گیرد.
دریافت رمز انتقال (Transfer Code)
با باز شدن انتقال، کدی به نام رمز انتقال (PIN یا Auth Code) نمایش داده می‌شود. این کد را به‌صورت امن ذخیره کرده و برای خریدار یا مالک جدید ارسال کنید. بدون این کد، انتقال ممکن نیست.
مرحله دوم: اقدامات مالک جدید دامنه
ورود یا ایجاد حساب در ایرنیک
مالک جدید باید در ایرنیک شناسه فعال داشته باشد. اگر قبلاً ثبت‌نام نکرده، می‌تواند از اینجا ثبت‌نام کند. سپس وارد حساب کاربری خود شود.
ثبت درخواست انتقال
از منوی «دامنه‌ها» گزینه «انتقال دامنه» را انتخاب کند.
در صفحه مربوطه، نام دامنه و رمز انتقال را وارد کرده و به مرحله بعدی برود.
تعیین رابط‌ها
در این مرحله، کاربر می‌تواند Admin-C، Tech-C و Bill-C را مشخص کند. این رابط‌ها تعیین می‌کنند چه کسانی مسئول مالکیت، امور مالی و تنظیمات فنی دامنه خواهند بود.
پذیرش قوانین و پرداخت
کاربر باید قوانین ایرنیک را تأیید کند و هزینه انتقال (فعلاً ۱۶٬۰۰۰ تومان) را پرداخت نماید تا درخواست ثبت شود.
مرحله سوم: تأیید نهایی توسط مالک فعلی
تأیید نهایی در پنل ایرنیک
مالک فعلی باید دوباره وارد پنل ایرنیک خود شود، به بخش «درخواست‌های انتقال» برود و با کلیک بر روی گزینه «تأیید» انتقال را نهایی کند.
ارسال مدارک
پس از تأیید، ایمیلی از طرف ایرنیک برای مالک جدید ارسال می‌شود که حاوی لینک فرم موافقت‌نامه و درخواست ارسال مدارک است:
اشخاص حقیقی: تصویر کارت ملی یا گذرنامه
اشخاص حقوقی: نامه رسمی در سربرگ شرکت، امضا و مهر مدیرعامل و تصویر روزنامه رسمی
مدارک باید از طریق صفحه ارسال مدارک ایرنیک ارسال شوند.
نکات کلیدی و ضروری قبل از انتقال دامنه
زمان انجام فرآیند: انتقال دامنه معمولاً ۱ تا ۲ روز کاری زمان می‌برد، مشروط به تکمیل درست مدارک و تأیید هر دو طرف.
انصراف یا بی‌عملی: اگر هریک از طرفین در بازه ۱۵ روزه تأیید را انجام ندهد، درخواست به‌صورت خودکار باطل می‌شود.
تنظیم مجدد DNS: پس از انتقال، تمامی رکوردهای DNS حذف می‌شوند. مالک جدید باید DNSها را دوباره تنظیم کند تا سایت به هاست متصل شود.
بک‌آپ حیاتی: پیش از انجام هرگونه انتقال، از تنظیمات فعلی DNS و هرگونه اطلاعات مرتبط با دامنه بک‌آپ تهیه کنید، مخصوصاً اگر دامنه در حال استفاده باشد (مثلاً برای ایمیل یا سایت فعال).
گاهی از وضعیت دامنه آی آر
بررسی وضعیت دامنه ir و تاریخ انقضا در پنل ایرنیک
برای اینکه دامنه خود را مدیریت کنید چه برای تمدید، چه برای انتقال، یا صرفاً بررسی وضعیت آن—لازمه که بدونید در حال حاضر دامنه‌تون چه وضعیتی داره: فعال، منقضی شده، در انتظار حذف یا آزاد برای ثبت مجدد.
خوشبختانه سامانه ایرنیک ابزار ساده‌ای برای بررسی این اطلاعات در اختیار شما قرار داده.
مراحل مشاهده وضعیت دامنه و تاریخ انقضا:
وارد سایت www.nic.ir شوید.
از بالا سمت چپ، روی گزینه «ورود» کلیک کرده و شناسه ایرنیک و رمز عبورتان را وارد نمایید.
پس از ورود، از منوی بالای صفحه روی «دامنه‌ها» → «دامنه‌های من» کلیک کنید.
لیستی از دامنه‌هایی که با این شناسه ثبت شده‌اند نمایش داده می‌شود.
روبه‌روی هر دامنه، ستونی با عنوان «تاریخ انقضا» وجود دارد که به‌وضوح تاریخ پایان اعتبار دامنه را نمایش می‌دهد.
همچنین، در همین صفحه می‌توانید وضعیت فعلی دامنه را مشاهده کنید؛ مثلاً:
- فعال (Active)
- منقضی شده (Expired)
- قفل برای حذف (Pending Delete)
- آزاد برای انتقال
- قفل شده برای مالکیت
چرا بررسی وضعیت دامنه مهم است؟
اگر نزدیک به تاریخ انقضا باشید، می‌تونید از حذف دامنه و آزاد شدنش جلوگیری کنید.
اگر دامنه‌تون وارد فاز «قفل برای حذف» شده باشه، فقط چند روز تا آزاد شدنش زمان دارید.
اگر قصد انتقال یا فروش دامنه دارید، باید بدونید دامنه‌تون در چه وضعیتی قرار داره تا بتونید عملیات رو انجام بدید.
اگر DNSها از دسترس خارج شدن، با بررسی وضعیت دامنه می‌فهمید آیا مشکل از دامنه‌ست یا هاستینگ.
❗ نکته امنیتی:
هر زمان که وارد پنل ایرنیک می‌شید، حتماً آدرس سایت رو چک کنید که nic.ir باشه و گواهی امنیتی SSL (قفل کنار آدرس مرورگر) فعال باشه. از وارد کردن اطلاعات کاربری در سایت‌های مشکوک پرهیز کنید.
تنظیم DNS دامنه‌های آی‌آر
برای اینکه دامنه‌ی شما به هاست (سرور میزبان) متصل شود، باید رکوردهای DNS یا همان Name Serverها را روی دامنه تنظیم کنید. این عملیات دقیقاً مشخص می‌کند که وقتی کاربری آدرس دامنه شما را در مرورگر وارد می‌کند، به کدام سرور منتقل شود. اگر از ایرنیک دامنه .ir خریداری کرده‌اید یا مالک فعلی دامنه هستید، می‌توانید مستقیماً از داخل پنل خود تنظیمات DNS را انجام دهید.
مراحل تنظیم DNS در ایرنیک (NIC.ir)
- وارد سایت www.nic.ir شوید و با شناسه و رمز عبورتان وارد حساب کاربری شوید.
- از منوی بالای صفحه، وارد بخش «دامنه‌ها» → «دامنه‌های من» شوید.
- لیستی از دامنه‌های شما نمایش داده می‌شود. روی نام دامنه‌ای که قصد ویرایش DNS آن را دارید کلیک کنید.
- در صفحه جدید، روی گزینه‌ی «ویرایش ردیف‌های کارگزاری نام و میزبانی دامنه» کلیک کنید.
- در این بخش می‌توانید دو یا چند Name Server (مثل ns1.example.com و ns2.example.com) وارد کرده و تغییرات را ذخیره کنید.
- فیلدهای مربوط به IP سرورها (در صورت نیاز) خالی بمانند مگر آنکه شرکت هاستینگ از شما خواسته باشد IP را نیز وارد کنید.
نمونه DNS سرورهای وب‌رمز
اگر هاست خود را از شرکت وب‌رمز تهیه کرده‌اید، بسته به نوع هاست و موقعیت جغرافیایی سرور، باید DNSهای مناسب را وارد کنید:
نوع هاست کنترل پنل موقعیت Name Servers
لینوکس cPanel خارج ns1.webramz.com, ns2.webramz.com
لینوکس DirectAdmin ایران ns5.webramz.com, ns6.webramz.com
ویندوز Plesk خارج wns5.webramz.com, wns6.webramz.com
ویندوز Plesk ایران wns3.webramz.com, wns4.webramz.com
⏳ نکته مهم: زمان تأثیرگذاری DNS
بعد از اعمال تغییرات DNS، معمولاً بین ۴ تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا این تغییرات در تمام اینترنت منتشر شوند (به این فرایند Propagation می‌گویند). در این بازه، ممکن است سایت شما برای برخی کاربران در دسترس نباشد یا همچنان نسخه قبلی نمایش داده شود.
❗ نکات تکمیلی و امنیتی
از وارد کردن DNSهای اشتباه خودداری کنید؛ این کار می‌تواند سایت شما را از دسترس خارج کند.
در صورت تغییر سرویس‌دهنده‌ی هاست، حتماً DNSها را به‌روزرسانی کنید.
اگر نمی‌دانید چه DNSهایی باید وارد کنید، از شرکت هاستینگ خود سؤال کنید یا از پشتیبانی استفاده کنید.
آموزش کامل ایجاد و مدیریت رابط‌ها در پنل ایرنیک (IRNIC)
در سیستم مدیریت دامنه‌های آی‌آر، یکی از ویژگی‌های مهم و منحصربه‌فرد، امکان تعیین رابط‌های مختلف (Contact Handles) برای مدیریت جنبه‌های مختلف یک دامنه است. این ویژگی به شما اجازه می‌دهد تا بدون واگذاری کامل مالکیت دامنه، مسئولیت بخش‌های فنی، مالی یا اداری را به افراد یا شرکت‌های دیگر بسپارید. این قابلیت به‌ویژه برای شرکت‌ها، طراحان سایت، شرکت‌های هاستینگ و حتی کاربران شخصی بسیار کاربردی است.
انواع رابط‌ها در ایرنیک
در زمان ثبت یا پس از ثبت دامنه می‌توانید برای هر دامنه، سه نوع رابط زیر را تعیین کنید:
نوع رابط وظایف و دسترسی‌ها
رابط اداری (Admin-C) مهم‌ترین نقش؛ کنترل کلی دامنه، تأیید عملیات مهم (مثل انتقال دامنه)، تغییر رابط‌ها، حذف یا تمدید دامنه
رابط فنی (Tech-C) دسترسی به تنظیمات فنی دامنه مانند DNS یا Name Server
رابط مالی (Bill-C) مسئولیت تمدید دامنه و پرداخت‌های مرتبط
چرا تعیین رابط مهم است؟
اگر مدیر یک شرکت هستید، می‌توانید رابط فنی را به پشتیبان سایت بسپارید بدون اینکه اطلاعات اصلی دامنه را لو بدهید.
اگر طراح سایت هستید، می‌توانید از مشتری بخواهید شما را به عنوان Tech-C معرفی کند.
اگر مالک دامنه هستید ولی نمی‌خواهید تمدیدهای دامنه را شخصاً انجام دهید، می‌توانید شرکت هاستینگ را به عنوان Bill-C تعیین کنید
نحوه افزودن یا تغییر رابط‌ها
وارد سامانه ایرنیک شوید و به حساب کاربری خود لاگین کنید.
از منوی «دامنه‌ها»، وارد بخش «دامنه‌های من» شوید.
روی نام دامنه مورد نظر کلیک کنید تا وارد تنظیمات آن شوید.
در پایین صفحه، گزینه «تغییر رابط‌ها» را انتخاب کنید.
در فرم بازشده، در فیلدهای مربوط به Admin-C، Tech-C یا Bill-C، شناسه ایرنیک فرد یا شرکت مورد نظر را وارد کنید.
تغییرات را ثبت کرده و تأیید نمایید.
درک کامل چرخه حیات دامنه‌های آی‌آر (IR Domain Lifecycle)
دامنه‌های اینترنتی، درست مانند قراردادهای موقت یا اشتراک‌های سالانه، تاریخ انقضا دارند. چرخه حیات دامنه به مجموعه وضعیت‌هایی گفته می‌شود که یک دامنه از لحظه‌ای که آزاد است تا زمانی که منقضی شده یا برای ثبت مجدد در دسترس قرار می‌گیرد طی می‌کند. آشنایی دقیق با این چرخه برای هر کسی که صاحب وب‌سایت یا کسب‌وکار اینترنتی است، حیاتی‌ست؛ چون تنها چند روز بی‌توجهی ممکن است باعث از دست رفتن دامنه‌ای شود که سال‌ها برای برند آن زحمت کشیده‌اید.
وضعیت‌های اصلی در چرخه دامنه .ir
۱. آزاد (Available)
دامنه‌ای که هنوز توسط هیچ فرد یا سازمانی ثبت نشده باشد، در وضعیت آزاد قرار دارد. هر شخصی می‌تواند با داشتن شناسه ایرنیک معتبر آن را ثبت کند. دامنه‌ها معمولاً برای مدت یک تا پنج سال قابل ثبت هستند.
۲. فعال (Active)
پس از ثبت موفق، دامنه وارد وضعیت فعال می‌شود. در این حالت، مالک دامنه می‌تواند از آن برای اتصال به هاست، ساخت ایمیل یا هر سرویس دیگر استفاده کند. در این مرحله امکان تمدید نیز وجود دارد و مدت تمدید به انتهای دوره اعتبار دامنه اضافه می‌شود.
۳. منقضی (Expired)
اگر دامنه تا پایان تاریخ اعتبار تمدید نشود، وارد وضعیت منقضی می‌شود. در این حالت، دامنه غیرفعال شده و از دسترس خارج می‌شود، اما مالک هنوز مهلت دارد آن را تمدید کند. مدت این دوره معمولاً حدود ۳۰ روز است.
۴. قفل حذف (Locked)
در صورتی که مالک حتی در دوره منقضی هم اقدام به تمدید نکند، دامنه وارد وضعیت قفل حذف می‌شود. در این دوره که باز هم حدود ۳۰ روز زمان دارد، دامنه قفل شده و برای عموم قابل ثبت نیست، اما مالک با پرداخت جریمه (معمولاً دو برابر تعرفه تمدید) می‌تواند دامنه را بازگرداند.
۵. در انتظار حذف (Pending Deletion)
در آخرین مرحله، دامنه وارد وضعیت حذف می‌شود. در این وضعیت، دیگر حتی مالک هم نمی‌تواند آن را تمدید کند و دامنه برای بازگشت به وضعیت آزاد آماده می‌شود. این مرحله حدود ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد و پس از آن، دامنه برای عموم قابل ثبت مجدد خواهد بود.
نکات حیاتی در مدیریت چرخه حیات دامنه
تمدید زودهنگام بهتر از دیرهنگام است. دامنه را حتی چند ماه قبل از انقضا تمدید کنید تا دچار جریمه یا حذف نشوید.
دامنه‌های ir را می‌توان تا حداکثر ۵ سال تمدید کرد. این روش به‌ویژه برای برندهای تثبیت‌شده یا سایت‌های رسمی توصیه می‌شود.
مسئولیت تمدید دامنه با مالک است، نه شرکت هاستینگ. حتی اگر از طریق نماینده مثل وب‌رمز ثبت کرده‌اید، باید مراقب ایمیل‌های هشدار از سوی ایرنیک باشید.
آزاد شدن دامنه، خطر از دست رفتن دائمی آن را دارد. بسیاری از ربات‌ها و شرکت‌ها دامنه‌های منقضی را شکار می‌کنند تا بعداً آن را با چند برابر قیمت بفروشند.
دیدگاهتان را بنویسید